بررسی دامنه میزبانی طبیعی و آزمایشگاهی ویروس های پیچیدگی شدید و ایرانی بوته چغندر قند و ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی و بر همکنش آنها در گیاه گوجه فرنگی در شرایط گلخانه

بیماری پیچیدگی بوته چغندرقند توسط چند گونه ویروس از جنس curtovirus ایجاد می شود. تاکنون دو گونه beet curly top iran virus و beet severe curly top virus به عنوان عوامل این بیماری از ایران گزارش شده اند. علاوه بر چغندرقند، گوجه فرنگی و فلفل هم از مهم ترین میزبان های اقتصادی این دو گونه کرتوویروس در ایران محسوب می شوند. بیماری پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی نیز یکی از مهم ترین بیماری های ویروسی گوجه فرنگی می باشد که توسط گونه های متنوعی از جنس begomovirus به نام های tomato yellow leaf curl virus (tylcv) و tomato leaf curl virus (tlcv) ایجاد می شوند. از میان 3 گونه و 6 سویه t(y)lcv گزارش شده از ایران، tylcv-[ab] یک سویه شدید از tylcv محسوب می گردد. این ویروس یکی از عوامل اصلی بیماری پیچیدگی برگ در گوجه فرنگی در جنوب کشور می باشد. در این مطالعه برای تعیین میزبان های طبیعی این سه ویروس اقدام به نمونه برداری از مزارع چغندرقند، گوجه فرنگی، فلفل، شلغم، اسفناج و فضای سبز استان فارس گردید. به منظور تعیین میزبان های آزمایشگاهی این سه گونه ویروس اقدام به کشت گیاهانی که بذر آنها برای تهیه گیاهچه در دسترس بود شد. مایه زنی گیاهچه ها با استفاده از همسانه های عفونت زای bsctv-ir، bctirv و tylcv-[ab] و به روش agroinoculation انجام شد. جمع بندی نتایج مربوط به مطالعات مربوط به میزبان های طبیعی این دو ویروس در تحقیقات گذشته و تحقیق حاضر مشخص نمود که bsctv-ir دارای دامنه ی میزبانی وسیع تری نسبت به bctirv می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت بیشتر میزبان های آزمایشگاهی bsctv-ir و bctirv از خانواده های solanaceae، brassicaceae ،fabaceae و amaranthaceae می باشند. هر چند که bsctv-ir دارای دامنه میزبانی وسیع تری است. اما tylcv-[ab] دامنه میزبانی محدودی دارد و تنها میزبان طبیعی شناسایی شده tylcv-[ab] در این مطالعه گوجه فرنگی بود. با وجود این در تحقیق حاضر مشخص شد که لوبیا قرمز، لادن، اطلسی، تاج خروس، داتوره، تاج ریزی و عروسک پشت پرده میزبان های آزمایشگاهی tylcv-[ab] هستندکه تاکنون گزارش نشده بودند. در این مطالعه همچنین نسبت به بررسی بر همکنش bsctv-ir و bctirv با tylcv-[ab] در گیاه گوجه فرنگی در شرایط گلخانه اقدام شد. آنالیز داده های حاصل از آزمون real time pcr مشخص نمود که در آلودگی های هم زمان گیاه گوجه فرنگی با tylcv-[ab] و یکی از ویروس های bsctv-ir یا bctirv رابطه آنتاگونیستی بین آنها مشاهده می گردد و غلظت هر دو ویروس نسبت به آلودگی های منفرد گیاه به هریک از این ویروس ها کاهش پیدا می کند. با وجود این نتایج نشان داد که در آلودگی گوجه فرنگی به این ویروس ها، غلظت tylcv-[ab] در مقایسه با غلظت دو ویروس دیگر بیشتر است. بنابراین بنظر می رسد که tylcv-[ab] نسبت به bsctv-ir و bctirv سازگاری بیشتری با گوجه فرنگی دارد.